augere

augere (Latein)

Verb

Zeitform Person Wortform
Präsens 1. Person Singular augeō
2. Person Singularaugēs
3. Person Singularauget
1. Person Pluralaugēmus
2. Person Pluralaugētis
3. Person Pluralaugent
Perfekt 1. Person Singularauxī
Imperfekt 1. Person Singularaugēbam
Futur 1. Person Singularaugēbo
PPP auctus
Konjunktiv Präsens 1. Person Singularaugeam
Imperativ Singularaugē
Pluralaugēte
Alle weiteren Formen: Flexion:augere

Worttrennung:

au·ge·re

Bedeutungen:

[1] transitiv: die Menge oder Größe von etwas erhöhen; vergrößern, vermehren
[2] transitiv: (die Anzahl) vermehren; erhöhen, steigern
[3] transitiv: (etwas Abstraktes) in seinem Ausmaß vergrößern; vergrößern, vermehren
[4] transitiv: (ein Gefühl) stärker machen; vergrößern, vermehren, heben, erhöhen, steigern
[5] transitiv: (etwas Unterwünschtes) schlimmer machen; vergrößern, vermehren, steigern

Herkunft:

seit Plautus bezeugtes Erbwort aus dem uritalischen *augeje/o-, das sich seinerseits auf das indogermanische *h₂eug-eie- neben *h₂eug-s- zurückführen lässt; etymologisch verwandt mit sanskritisch वक्ष् (vakṣ-)  sa, avestisch uxšiia-, altgriechisch αὔξω (auxō)  grc, ἀέξω (aexō)  grc und αὐξάνω (auxanō)  grc, litauisch augti  lt, gotisch 𐌰𐌿𐌺𐌰𐌽 (aukan)  got und 𐍅𐌰𐌷𐍃𐌾𐌰𐌽 (wahsjan)  got sowie altnordisch auka  non[1][2]

Gegenwörter:

[3] minuere

Beispiele:

[1] „quicquid huc circuitus ad molliendum clivum accesserat, id spatium itineris augebat.“ (Caes. Gall. 7,46,2)[3]
[2] „quattuor viros sopori se dedisse hic autumat: / metuo ne numerum augeam illum.“ (Plaut. Amph. 306–307)[4]
[2] „eorum ut quisque primus venerat, sub muro consistebat suorumque pugnantium numerum augebat.“ (Caes. Gall. 7,48,3)[5]
[3] „Defectione Haeduorum cognita bellum augetur.“ (Caes. Gall. 7,63,1)[6]
[4] „augebatur auxiliorum cotidie spes.“ (Caes. Gall. 6,7,6)[7]
[4] „augetur Gallis suspicio atque omnes illo ad munitionem copiae traducuntur.“ (Caes. Gall. 7,45,6)[3]
[5] „omnia excogitantur, quare nec sine periculo maneatur et languore militum et vigiliis periculum augeatur.“ (Caes. Gall. 5,31,5)[8]

Wortbildungen:

adaugere, exaugere
auctare, auctarium, auctio, auctitare, auctor, auctus, augescere, augificare, augmen, augmentum, auxilium

Übersetzungen

Referenzen und weiterführende Informationen:
[1–5] Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „augeo“ (Zeno.org), Band 1, Spalte 723-725.
[1] PONS Latein-Deutsch, Stichwort: „augeo
[1–5] P. G. W. Glare: Oxford Latin Dictionary. 2. Auflage. Volume 1: A–L, Oxford University Press, Oxford 2012, ISBN 978-0-19-958031-6, „augeo“ Seite 233–234.

Quellen:

  1. Michiel de Vaan: Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages. 1. Auflage. Brill, Leiden, Boston 2008, ISBN 978-90-04-16797-1 (Band 7 der Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series), „augeo“ Seite 61–62.
  2. Alfred Ernout, Alfred Meillet: Dictionnaire étymologique de la langue latine. Histoire des mots. durch Jacques André vermehrte und korrigierte Neuauflage der 4. Auflage. Klincksieck, Paris 2001, ISBN 2-252-03277-4, „augeo“ Seite 56–58.
  3. 1 2 Gaius Iulius Caesar: Bellum Gallicum. In: Wolfgang Hering (Herausgeber): Commentarii. stereotype 1. Auflage. Vol. I, Walter de Gruyter, Berlin/New York 2008, ISBN 978-3-598-71127-5 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1987), Seite 127.
  4. Titus Maccius Plautus: Comoediae. recognovit brevique adnotatione critica instruxit W. M. Lindsay. Nachdruck der 1. Auflage. Tomus I: Amphitruo, Asinaria, Aulularia, Bacchides, Captivi, Casina, Cistellaria, Curculio, Epidicus, Menaechmi, Mercator, Oxford 1936 (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, Digitalisat).
  5. Gaius Iulius Caesar: Bellum Gallicum. In: Wolfgang Hering (Herausgeber): Commentarii. stereotype 1. Auflage. Vol. I, Walter de Gruyter, Berlin/New York 2008, ISBN 978-3-598-71127-5 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1987), Seite 128.
  6. Gaius Iulius Caesar: Bellum Gallicum. In: Wolfgang Hering (Herausgeber): Commentarii. stereotype 1. Auflage. Vol. I, Walter de Gruyter, Berlin/New York 2008, ISBN 978-3-598-71127-5 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1987), Seite 134.
  7. Gaius Iulius Caesar: Bellum Gallicum. In: Wolfgang Hering (Herausgeber): Commentarii. stereotype 1. Auflage. Vol. I, Walter de Gruyter, Berlin/New York 2008, ISBN 978-3-598-71127-5 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1987), Seite 93.
  8. Gaius Iulius Caesar: Bellum Gallicum. In: Wolfgang Hering (Herausgeber): Commentarii. stereotype 1. Auflage. Vol. I, Walter de Gruyter, Berlin/New York 2008, ISBN 978-3-598-71127-5 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1987), Seite 79.